DKK - Festiwal Kultur w Chmielniku

„Festiwal Kultur” Chmielnik  15 czerwca 2019 r.

Lejący się żar z nieba nie odwiódł nas od zaplanowanej wycieczki do Chmielnika! W tym małym miasteczku już po raz 18 odbywał się Festiwal Kultur. Miejscowość z bogatymi tradycjami współistnienia różnorodnych społeczności. Centrum kalwinizmu i arianizmu, a od XVII w. zaczęli osiedlać się tu Żydzi. To właśnie w dawnej XVIII-wiecznej synagodze, dziś pięknie odrestaurowanej, odbywał się cykl imprez. Dziś pełni onafunkcję nie tylko muzealno-historyczną ale i edukacyjną. O czym świadczy nazwa „Ośrodek Edukacyjno-Muzealny „Świętokrzyski Sztetl”. Nowoczesne wnętrza z elementami symboliki żydowskiej wypełniają judaika i pamiątki przeszłości. To przykład nowej jakości muzeów multimedialnych.


Na nas szczególne wrażenia zrobiła szklana bima. Miejsce odczytywania Tory. W jej pobliżu grupa młodzieży wykonała niezwykle poruszający układ taneczny przy akompaniamencie równie sugestywnej muzyki (szczególnie utkwiła nowa aranżacja „The Sound of Silence”) będący alegorią stosunków religijnych na świecie. Niekończących się konfliktów „W imię...” - co sugeruje tytuł spektaklu. Młodzi ludzie z Chrześcijańskiego Teatru Tańca na swoich koszulkach mieli symbole trzech głównych religii monoteistycznych: krzyż, półksiężyc i Gwiazdę Dawida.

W sali dawnego Babińca otwarto wystawę „Recollection” z udziałem jej autorki amerykańskiej artystki Susan Cooper na której prześledzić możemy losy jej rodziny i całej społeczności żydowskiej. To ona odnalazła ośrodek w Stanach Zjednoczonych i tu chciała ją zaprezentować. W tejże sali, ale później uczestniczyłyśmy w spektaklu teatralnym „Żyd wieczny tułacz” w wykonaniu Grupy Muzyczno-Teatralnej Hamesz z Krakowa. Artystów związanych z „Piwnicą pod Baranami”. Pieśni przeplatane autentycznymi tekstami wprowadziły nas w świat kultury i obyczajowości żydowskiej. Scenografia i aktorzy dopełnili obrazu. Choć nie miało się wrażenia uczestnictwa w spektaklu teatralnym. To nie była gra aktorska. Czuliśmy się zaproszeni do domu i ugoszczeni. Niesamowite głosy i wzruszające wykonanie tradycyjnych pieśni żydowskich w scenerii pozwalającej odczuć atmosferę dnia codziennego żydowskiej rodziny.


Długo w pamięci pozostanie z nami charakterystyczna postać żyda-tułacza, jak z innego wymiaru, z wyrytą na twarzy udręką i przeszywającym smutkiem, snująca się w tle. Kwintesencja żydowskiego doświadczenia i żydowskiej duszy. Jakże wymowny był tytuł zbiorku poezji Adriany Szymańskiej „Postój” podarowany przez Halinkę po spektaklu jednej z głównych odtwórczyń, niesamowitej Eli Borkowskiej.
 

I jeszcze spotkanie autorskie promujące książkę „ Nasi sąsiedzi Żydzi. Z dziejów relacji polsko-żydowskich na Kielecczyźnie w XX wieku”. Rzeczowe i pouczające. Autorzy fachowo i obiektywnie przedstawili proces powstawania książki, zbierania materiału i jego weryfikowania. Wśród dyskutantów była gimnazjalistka, która przeprowadzała wywiad ze swoja prababcią. Ujęła nas swoją dojrzałością i wiedzą. Co znaczy odpowiednie przygotowanie i zaangażowanie nauczycieli... Uwieńczeniem naszego pobytu w Chmielniku był występ klezmerskiej grupy „Chanajki” z Białegostoku. Cały czas wokół synagogi tętniło życie. W klimat sztetla wprowadzały uliczne kramy, kawiarenka, wystawy. Udało nam się poczuć atmosferę tego małego miasteczka spacerując uliczkami i obserwując upływający czas na mijanych domach. Niszczejące stare kamieniczki z szyldami wzorowanymi na te sprzed lat i nowe z wyszukanymi elewacjami.
 

I na sam koniec pamiątkowa fotografia gęsi uwieńczonej na pomniku. Bo to rejon słynący z hodowli gęsi. Jeden ze specjałów serwowanych z gęsiny miałyśmy przyjemność konsumować na obiad – pipki gęsie. A później już powrót do domu.

M. Ch.